ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER VE GENEL İŞLEM ŞARTLARIN ÖNEMİ
Uluslararası sözleşmeler
İrade özerkliğinin kabul edildiği hukuk düzenlerinde taraflar, aralarındaki sözleşmeye uygulanacak hukuku seçmekte serbesttirler. Taraflar, uygulanacak hukuk olarak satıcının, alıcının, başka bir üçüncü devletin hukukunu veyahut CISG (Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması) seçebilirler.
Bu Antlaşma (CISG) henüz Türkiye tarafından her ne kadar onaylanmamış olsa da, yapılan sözleşmelerde bu Antlaşmanın uygulanması taraflarca belirtilebilir. Böylece uluslararası sözleşmelerde uygulanacak hukuk olarak asgari üç hukuk söz konusu olmaktadır. Satıcının ülke hukuku (örneğin Türkiye) alıcının ülke hukuku (örneğin Almanya) ve CISG. Bu örnekler milletlerarası satımlarda sözleşme hazırlığının ne kadar önemli olduğunu açıkça ortaya koymaktadır.
Dikkat edilmesi gereken diğer bir husus da ihtilafların giderilmesi için yetkili kılınan mahkeme. Bir ülke hukukunun uygulanacağı, o ülkenin mahkemesinin yetkili olacağı anlamına gelmez. Örneğin sözleşmede Alman mahkemeleri yetkili kılansa da, uygulanacak hukukun Türk hukuku olmasında anlaşma sağlanabilir. Böyle durumda Alman Mahkemesi Türk Kanunlarını uygulayacaktır.
Pratik uygulamalar
Ülkemizde ihracatçıların büyük bölümü tarafından yapılan ihracat satış sözleşmeleri eksiklik ve hatta hatalar içermektedir. İnternet’ten yüklenen, başka şirket sözleşmelerinden kopyalanan (terms of contract) ve Ticaret Odaları tarafından hazırlanan örnek sözleşmeler hiçbir değişiklik yapılmadan kullanılmaktadır. Bu tür sözleşmeleri kullanmak ihtilafları engellemez, tam tersine ciddi uyuşmazlığa yol acar ve bu nedenle oldukça sakıncalıdır. Bir avukat tarafından şirket için özel hazırlanan bir sözleşme oluşabilecek ihtilafları en aza indirir ve hukuka başvurulduğunda tarafları korur.
Almanya ile Türkiye arası ihracatta genel sözleşme şartların Almanca hazırlanması, Alman ithalat şirketleri acısından tercih edilmektedir. Ayrıca uygulanacak hukukun Alman Hukuku olması ve uyuşmazlıklarda Alman Mahkemelerin yetkili kılınması da Almanya’da ikamet eden ithalatçı firmalara güven sağlamaktadır. Bu şekilde hazırlanan ve ithalatçı firmaya sunulan genel sözleşme şartları firmanıza güveni artırarak yeni müşteriler sağlayabilir.
Almanya da faaliyet gösteren girişimcilerin %95 u genel işlem şartları (Allgemeine Geschäftsbedingungen) ile çalışmaktadırlar. Genel işlem şartları, kullanan tarafından ileride yapılacak aynı türde sözleşmeler için önceden hazırlanmış sözleşme şartlarını içermektedir. Her akit için yenilenmesi ve değiştirilmesi gerekmez. Bu sayede kullanan taraf için büyük kolaylık sağlamaktadır.
Genel işlem şartlarında yer alan hükümler
Temel olarak işletmenin ihtiyacına ve faaliyet gösterdiği alana göre hazırlanması gerekmektedir. Şirket için hazırlanan genel işlem şartları sade veya detaylı olabilir. Asgari olarak yetkili mahkeme ve ihtilaflarda uygulanacak hukukun belirlenmesi önem taşımaktadır. Hatalı ve kusurlu ifalarda (malların sözleşmeye uygunluğu ve alıcının ihlal bildirimi) alıcının hakları, teslim zamanı, tazminat v.b. maddelerin içermesi her iki taraf için emniyet ve güven sağlayacağı kuşkusuzdur.
Genel işlem şartları & tasarım bedeli
Avukat tarafından hazırlanan genel işlem şartları ücrete tabidir. Sözleşme hazırlıma bedeli sabit fiyat veya saat ücreti üzerinden hesaplanmaktadır Genelde saat ücreti € 150 ile 250 arası değişmektedir. Genel işlem şartlarını bir işletmenin “bel kemiği” olarak nitelendirilecek olursak, bu kalem üzerine yapılan tasarrufun ileride büyük maddi zararlara sebep olacağı şüphesizdir.
Detaylı bilgi için Pınarak Hukuk Bürosu: www.hukuk24.com
08 Ocak 2010 Cuma
Servet Pinarak